Rupniowski (Rupniewski) Krzysztof Michał h. Szreniawa (zm. 1670/71), wojski krakowski, kasztelan sądecki. Był synem Alberta (Albrychta), dziedzica Nadzowa i Bólowa w ziemi krakowskiej, i Anny z Korzeńskich.
W młodości przebywał R. zapewne na dworze Władysława IV. Na elekcji w r. 1648 oddał głos na Jana Kazimierza. Blisko związany z królem, był jego honorowym dworzaninem; dn. 7 IV 1651 został wojskim krakowskim, zaraz po tym uczestniczył w wyprawie beresteckiej. Dn. 7 I 1652 w Warszawie w obecności pary królewskiej odbył się ślub R-ego z Anną Teofilą Przyjemską, córką Władysława (zob.), która w młodości przeszła na katolicyzm, należącą do fraucymeru Ludwiki Marii. W r. n. po raz pierwszy posłował R. na sejm z woj. krakowskiego. W r. 1653 otrzymał star. lelowskie. W sierpniu 1655 sejmik proszowski wybrał go na poborcę i administratora czopowego. R. uczestniczył w obronie Krakowa przed Szwedami, we wrześniu 1655 objął komendę nad oddziałami wprowadzonymi na Wawel przez dowodzącego obroną miasta Stefana Czarnieckiego. Brał udział w radzie wojennej, która zadecydowała o rozpoczęciu układów ze Szwedami, a 13–17 X 1655 wchodził w skład delegacji prowadzącej rokowania o kapitulację. Dn. 26 VIII 1657, po poddaniu się okupujących Kraków Szwedów i Siedmiogrodzian, Jan Kazimierz powołał R-ego do komisji «ad recipienda sacra et profana scriptorum monimenta itemque sacras reliquias revidendas». W marcu 1658 R. był posłem królewskim na przedsejmowy sejmik proszowski. Na sejmie w t. r. wszedł do komisji do przebudowy fortyfikacji krakowskich; był t. r. podwojewodzim krakowskim. W r. 1659 posłował na sejm z woj. krakowskiego, został na nim deputatem do komisji lwowskiej. W t. r. pełnił także funkcję sędziego w sądach skarbowych woj. krakowskiego.
Na początku lat sześćdziesiątych R. zaczął zmieniać swoje dotychczas prodworskie nastawienie. W lipcu 1660 zaniósł do grodu krakowskiego protestację uchwaloną w Proszowicach przez szlachtę woj. krakowskiego przeciw uchwałom konwokacji warszawskiej. W r. 1661 R. marszałkował sądom skarbowym woj. krakowskiego. Na sejmie w t. r. został wyznaczony do komisji dla rozsądzenia spraw spornych między miastami spiskimi i Lubowlą a Węgrami. Podczas sejmu w r. 1662 R., posłujący z woj. krakowskiego, wszedł do deputacji do zbadania rachunków podskarbiego kor. Jana K. Krasińskiego, na sesji 30 III w imieniu deputatów informował izbę o wydatkach skarbowych. Dn. 20 IV sprzeciwił się wysuniętym przez posłów lit. projektom wybierania posłów na sejm na wzór deputatów do trybunału. Ponownie wybrano go do komisji lwowskiej, a także do deputacji mającej przygotować instrukcję dla poselstwa do Moskwy. W czerwcu t. r. wysłany został przez sejmik proszowski do Warszawy z odpowiedzią na instrukcję królewską oraz na mającą się tam odbyć 4 VII komisję wojskową. Od sierpnia t. r. pełnił R. we Lwowie funkcję wicemarszałka komisji, która miała zebrać fundusze na zapłatę skonfederowanemu wojsku. Dn. 28 I 1663 komisja zawarła z Tytusem L. Boratinim kontrakt na dzierżawę mennicy szelągowej i wydelegowała R-ego do kontrolowania bicia szelągów w Koronie. R. pobierał za to pensję 6 tys. złp. Gdy podczas elekcji 1669 r. działalność Boratiniego, posądzonego o nadużycia finansowe, badał sąd kapturowy, pozwany był także R. jako superintendent mennicy, lecz uwolniono go od wszelkiej winy.
W czasie rokoszu w l. 1664–5 R. sprzyjał Jerzemu Lubomirskiemu, w październiku 1664 po zerwanym sejmiku w Proszowicach posłował do króla i miał zabiegać o zaniechanie sądów nad Lubomirskim. W styczniu 1667 R. ponownie marszałkował sądom skarbowym woj. krakowskiego. Na elekcji w r. 1669 opowiedział się za Michałem Korybutem Wiśniowieckim. Dn. 1 X t. r., podczas sejmu koronacyjnego, otrzymał kaszt. sądecką. Na sejmie w r. n. został wyznaczony do komisji, mającej sprowadzić do Warszawy klejnoty kor. na koronację królowej Eleonory.
Po ojcu wziął R. Nadzów i Bolów, być może miał również Rafałowice. Dn. 29 III 1653 otrzymał tenuty Szewce i Mirów w woj. krakowskim, miał też królewszczyznę Sielec, także w tym województwie. Jako star. lelowski własnym sumptem odbudował zniszczony podczas najazdu szwedzkiego zamek w Lelowie, sejm 1662 r. powołał komisję, która miała ocenić poniesione przez R-ego wydatki i zagwarantować ich zwrot jego sukcesorom.
R. zapisywał najważniejsze wydarzenia rodzinne na pustych kartach pięknie iluminowanego pergaminowego modlitewnika pochodzącego z końca XV w. Kodeks ten podobno należał niegdyś do Władysława II, króla Czech i Węgier, i został odnowiony w r. 1652 na polecenie R-ego (w r. 1749 wnuk R-ego, Aleksander Kazimierz Szembek, woj. sieradzki, przekazał modlitewnik bibliotece Uniw. Krak.). W kościele w Sokolinie (pow. pińczowski) R. ufundował obraz św. Michała Archanioła w bocznym ołtarzu. R. zmarł między wrześniem 1670 a marcem 1671, pochowany został w kościele w Sokolinie. Kamienna płyta nagrobna R-ego i jego żony znajduje się obecnie na cmentarzu kościelnym.
Z małżeństwa z Anną Teofilą z Przyjemskich (zm. w sierpniu 1670) miał R. synów: Jana Zygmunta (ur. 1653), zapewne młodo zmarłego, i Adalberta (Wojciecha) Władysława (nr. 15 X 1666) oraz córki: Annę Barbarę (25 X 1654 – 1710), drugą żonę Franciszka Szembeka, kaszt. kamienieckiego, i Helenę Konstancję (12 X 1656 – 1728), od r. 1673 w zakonie karmelitanek w Krakowie jako Anna Józefa a Sanctissimo Jesu.
Wotum metalowe, przedstawiające klęczące postaci zapewne R-ego i jego żony w kościele w Sokolinie; Niesiecki; Uruski; Elektorowie; Elektorów poczet; Urzędnicy, IV z. 2; Katalog zabytków sztuki w Pol., III z. 9 s. 90, 91; – Bąkowa J., Szlachta woj. krakowskiego wobec opozycji Jerzego Lubomirskiego w l. 1661–1667, W.-Kr. 1974 s. 42, 47, 74; Fabiani B., Dwór ostatnich Wazów 1645–1655, „Roczn. Muz. Narod. w W.” R. 13: 1969 t. I s. 276, 279; Hniłko A., Włosi w Polsce, I: Tytus Liwiusz Boratyni, Kr. 1932 s. 46, 47; Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662, Wr. 1977; Sikora L., Szwedzi i Siedmiogrodzianie w Krakowie od 1655 do 1657 r., Kr. 1908 s. 12, 29, 32, 112; Sygański J., Historia Nowego Sącza Lw. 1901–2 I 253; Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów… w Pińczowskiem, Skalbmierskiem i Wiślickiem, Mariówka 1927 s. 410; – Akta sejmikowe woj. krak., II, III; Michałowskiego Jakuba Księga pamiętnicza, Kr. 1864 s. 816; Radziwiłł, Pamiętnik, II; Rychłowski F., Peregrynacja do niebieskiego Jeruzalem… Anny Teofili… Rupniowskiej, Kr. 1670; Vol. leg., IV 549, 586, 726, 833, 856, 896, V 46; – AGAD: Sigillata nr 11 s. 1, 289; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Inscr. Castr. Crac. 232 s. 1895, Rel. Castr. Crac. t. 79 s. 1375–1377, 1534–1536, t. 81 s. 35; B. Jag.: rkp. 4289 k. 143, 144, rkp. 5357 t. 17 k. 29v., 30v., 45v., 97v.
Ewa Szklarska